اژدهای عصیانِ گاوین بنتاک

به گزارش روزنامۀ هفت صبح در مورخ 1400/11/10 گاوین بنتاک در چهارم جولای 1939 در بارنت گرین در نزدیکی بیرمنگام انگلستان چشم به جهان گشود. او دارای مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه آکسفورد است. در سال 1965 به توصیۀ پدرش به ژاپن رفت و در سال 1976 با کیوکو اوشیما ازدواج کرد. او اکنون مدیر گروه انگلیسی در دبیرستان‌های خصوصی گوناگون در انگلستان، استاد زبان انگلیسی در دانشگاه ریتاکو، کاشی واشی، چیباکن از سال‌های 196 تا 1994 بوده است. بنتاک از 1994 در منطقه کوهستانی غرب ژاپن زندگی می‌کند و زمان خود را وقف نوشتن، نقاشی رنگ روغن و کارگردانی نمایشنامه‌های انگلیسی با همراهی مردم بومی کرده است. از جوایز او می‌توان به جایزه یادبود ریچارد هیلاری 1964؛ جایزه آلیس هانت بارتلت 1966 و جایزه اریک گرگوری 1969 اشاره کرد. بنتاک متأثر از اسطوره‌ها، ادبیات قرون وسطی و فرهنگ ژاپنی است. موضوعات و تم‌های آثار گاوین بنتاک در چند شعر مهم او را به اختصار معرفی می‌کنم. در شعر بلند مسیح، عیسی مسیح به عنوان بشر رنج عواطف انسانی و عشق انسان را متحمل می‌شود. شعر یک تراژدی است ولی با این وجود تفسیری خوش بینانه دارد.

در اشعار نیمه‌بلند مانند «هیروشیما»، «جاگرنات»، «ایکور» و «شخص»، محک انسان در مخمصه دنیایی است که سراسر رنج است. دنیایی که خشونت و ویرانی به جای خدا در آن حضور دارند. دنیایی که تنها در زمان حال زندگی می‌کنند در حالی که برنامه‌ای برای آینده محتمل نیست. بنتاک انسان‌های کوته‌فکر و سنت‌های کورکورانه را محکوم می‌کند. در شعر «آیرنیکون» بر جامعۀ پوسیده سرمایه‌داری غربی می‌تازد. به همان فرهنگی که ایالات متحده آمریکا متهم اصلی آن است و بیشترین شرارت‌های جامعۀ مدرن از ایالات متحده سرچشمه می‌گیرند.

اژدها مجموعه ای از اشعاری است که برخی‌شان پیش‌زمینۀ ژاپنی دارند و بر موضوعات ملموس ناشناخته تأکید دارند. اشعار بنتاک افکار مخاطب را نسبت به چیزهای به ظاهر عادی عمق می‌بخشند. معمولاً نظم اشعار، آزاد یا سپید است که بر ریتم‌های گفتاری والا بنا شده‌اند. شاید معانی بیانی بیش از حد به کار رفته باشند.

از منابع اصلی و تأثیرگذار بر بنتاک می‌توان تعدادی ترجمه‌های آنگلوساکسون، کتاب مقدس، ازرا پوند، دیلن تامس و تد هیوز را برشمرد. دیگر علایق شاعر بتهوون، انیشتن، شکسپیر، ستاره‌شناسی و دیکتاتورها، تیراندازی ژاپنی و باغبانی هستند. بنتاک می‌گوید که هدف اصلی‌اش نشان دادن نواقص مردمی است که زندگی کوته‌فکرانه‌ای دارند، مردمی که از قدرت سادگی بی‌خبر هستند و به خرد عملی، محبت و مهربانی آگاهی ندارند. نگاه شاعر به این مردم هنگامی که گوش نمی‌دهند بی رحمانه و زمانی که نمی‌توانند گوش بدهند دلسوزانه است. او انسان‌هایی را که ارادۀ قوی دارند می‌ستاید و قدرت شکیبایی آنها را تحسین میکند. شاعر بطالت، فرار و رفتار غیر مسئولانه را در روابط بشری تحقیر می‌کند. 

بنتاک در اشعارش به فرم شعری و کارایی واژگان به کار رفته در شعر و نظم و یکپارچگی اثر اهمیت می‌دهد. او معتقد است بسیاری از اشعار امروزی بدون فرم، سطحی، مصنوعی و کوته‌بینانه هستند و از کلمات و تصاویر برای گسترش زبان استفاده نمی‌کنند. در نتیجه اشعاری کسالت آور و بی روح‌اند. بنتاک شعر را یک فن می‌پندارد که بایستی آموخته شود. از نظر او بسیاری از شعرا ابیاتی را می‌نویسند بدون آنکه شعری سروده باشند. او می‌کوشد تمایزی میان اشعار نامنسجم، کسالت بار و سردستی با سرودن شعر خوب و ساختارمند قائل شود. به نظر می‌رسد که عامۀ مردم دربارۀ ارزش‌های هر دو گروه سردرگم باشند. انسان در اشعار بنتاک به نفع بازگشت به فضایل قدیمی‌تر کاملاً بدون همدردی با جهان امروز نمایان شده است. او جامعه پول ‌‍محور ما را رد می‌کند که در آن خوشبختی به انباشتن کالاهای مصرفی ترجمه شده است.

بنتاک بر آنچه او ارزش‌های اشتباه می‌پندارد که محدودیت‌های قراردادی بر رشد انسان تحمیل کرده‌اند، پشت می‌کند. او پاسخ سؤالاتش را در نظام‌های ارزشی و فرم‌های فراموش‌شدۀ بسیار قدیمی می‌جوید. مانند کوین کراسلی علاقۀ شدیدی به شعر قدیم انگلیسی دارد. شعر «آنهاگا» شامل ترجمه‌های بسیاری از نوشته‌های اورجینال ساکسون است و جهان‌بینی اخلاقی او نیز تا حد زیادی مدیون عقاید دینی و قرون وسطایی است. مشابه اساتید صدر شعر انگلیسی بنتاک به مرتب کردن نظم کلمات احترام می‌گذارد و شعر را یک فن می‌داند که آموختن آن کار مشکلی است و ممارست در آن به گسترش زبان و معنای آن کمک می‌کند. در برنامۀ او برای آن دسته از شعرای مدرنی که به برون‌ریز خود به خودی افکار و تصاویر تکیه می‌کنند، جایی وجود ندارد.  شاعر اژدها سطحی‌نگری و تجسم آن در سبک زندگی آمریکایی شده معاصر را تکفیر می‌کند و به گو‌نه‌های بی‌رحمانه و جدی در بعضی از اشعار مورد شماتت قرار می‌دهد. به طور کلی، نگاه بنتاک اخلاق مدارانه است. او در مقیاسی حماسی می‌نویسد. به جای شیوه فعلی ما که به دنبال پول، قدرت و دارایی‌ها در حال غارت زمین است، بنتاک ایده آل خودآگاهی و مهرورزی را پیشنهاد می‌دهد. کتاب اژدهایان را به تازگی سعید توانایی مروی ترجمه و  انتشارات علمی و فرهنگی منتشر کرده است. اژدها نمادی از عصیان و سرکشی روح و خیال آدمی است. اژدهایی که همواره بر فراز آدمی پرواز می‌کند.