حداکثرگرایی در برابر تعدیل‌گرایی

کتاب حداکثرگرا؛ آمریکا در جهان، از ترومن تا اوباما تألیف استفن سستانوویچ با ترجمۀ محمدرضا ملکی و فرزاد محمدزاده ابراهیمی در 578 صفحه در سال 1400 به همت انتشارات علمی و فرهنگی روانۀ بازار کتاب شده است. کتاب با دربرگیری تاریخ سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ دوم جهانی تا دورۀ ریاست جمهوری باراک اوباما در قالب سه بخش و دوازده فصل سازماندهی شده است. نویسندۀ کتاب استاد کاترین و شلبی کولوم دیویس در دانشکدۀ روابط بین‌الملل و عمومی دانشگاه کلمبیا است و در آنجا مدیریت برنامۀ همکاران بین‌المللی را بر عهده دارد. تجارب مستقیم مدیریتی وی در دهۀ 1980 در دولت ریگان را می توان در اطلاعات و جزئی نگری نویسنده در تمامی فصول کتاب مشاهده نمود. 

ایدۀ محوری کتاب تقابل حداکثرگراها و طرفداران کاهش هزینه‌ها در سیاست خارجی آمریکا در دورههای مختلف ریاست جمهوری این کشور است. موازنۀ بین هزینه- تعهد در سیاست خارجی آمریکا در دوره‌های مختلف ریاست جمهوری مهمترین اصل در سیاستگزاری این کشور در مناطق مختلف است. این اصل در راهبردنگاری نخبگان کاخ سفید در مناطق مختلف همواره چراغ راهنمای سیاست‌های منطقه ای بوده است. در ابتدای کتاب سستانوویچ می نویسد "راهبردهای حداکثرگرایی و کاهش هزینه‌ها یک رابطۀ دوره‌ای آشکار با یکدیگر دارند. به کرات یک راهبرد نسبت به اشتباهات راهبرد دیگر اصلاحیه‌ای آماده کرده است. وقتی حداکثرگرا پای از گلیم خود فراتر می‌گذارد طرفدار کاهش هزینه وارد می‌شود تا اوضاع را سروسامان دهد. بعد وقتی که راهبرد کاهش هزینه‌ها برای بازسازی قدرت آمریکا در مقابله با چالش‌های جدید یا رقابت مؤثر با شکست مواجه می‌شود، حداکثرگرا آماده با دستورکارهای جاه‌طلبانه برای انجام موارد فوق ظاهر می‌شود." 

نویسندۀ کتاب مجموعه‌ای از عوامل مختلف را در پیشبرد راهبرد حداکثرگرایی و کاهش هزینه‌ها در سیاست خارجی آمریکا موثر می‌داند. موقعیت آمریکا در جهان، ادراک رئیس جمهور از تصویر خود نزد دیگران و وجود گروه‌های نفوذ و مشاوره‌ها از جمله مواردی هستند که در پیگیری هر یک از راهبردها تأثیرگذار هستند. به نظر سستانوویچ دکترین ترومن و طرح مارشال پس از پایان جنگ دوم جهانی نقشه شروع راهبرد بسط‌طلبانه و افزایش تعهدات آمریکا در سطح جهانی بود. میلیاردها دلار هزینه امری بود که با توجه به نقش حفاظتی آمریکا از دولت‌های بلوک غرب انجام می‌گرفت. در پایان جنگ دوم جهانی تعهدات امنیتی و اقتصادی آمریکا به اروپا و بلوک غرب سبب شد تا هزینه های مالی و سیاسی سنگینی متوجه سیاست خارجی آمریکا شود و در بلندمدت هزینه های آمریکا در روابط خارجی افزایش یابد. 

به نظر سستانوویچ حداکثرگراها با تبدیل فضای سیاست خارجی به محیط سیاه و سفید سبب افزایش شکاف دوستان و دشمنان آمریکا شده‌اند و در سایه این فضاسازی‌ها هزینه‌های سیاست خارجی افزایش پیدا کرده است. یکی از دوره‌هایی که حداکثرگراها توانستند بر رئیس جمهور فشارهای بسیاری جهت مشارکت حداکثری در بحران های جهانی وارد سازند، دوره ریاست جمهوری جانسون بود. به باور نویسنده کتاب پیوند فکری رئیس جمهور و مشاوران وی از دوره‌های قبل در کاخ سفید وجود داشت و در دوره جنگ سرد نیز افزایش پیدا کرد. طرفداران "مکتب بیشینه" و "مکتب کمینه" همواره در پیرامون و اتاق جلسات رئیس جمهور حضور داشته‌اند و از طریق ابزارهای مختلف بر تصمیمات نهایی تأثیرگذار بوده‌اند. 

رئیس جمهور آیزنهاور از معدود رؤسای جمهوری بود که توانست در برابر فشارهای حداکثرگراها مقاومت کند و به سمت کاهش‌گراها متمایل شود. آیزنهاور با نگاه انتقادی به دخالت مجموعه‌های نظامی- صنعتی در سیاست خارجی دربارۀ روند ورود نیروهای حداکثرگرای نظامی و صنعتی در فرآیند تصمیم‌سازی به آیندگان هشدار داد. در فصل‌های بعدی کتاب، نویسنده با تبیین خط فکری حداکثرگراها ادعا می‌کند دورۀ ریاست جمهوری بیل کلینتون از جمله دوره‌هایی بود که بین حداکثرگراها و کاهش‌گراها توازن به وجود آمد و رئیس جمهور توانست بین این دو نیروی متضاد در سیاست خارجی توازن ایجاد کند. در دورۀ ریاست جمهوری بوش پسر و حمله به افغانستان و عراق ثابت شد که حداکثرگراها می توانند همچنان در دستگاه تصمیم‌سازی حضور داشته باشند. 

به نظرِ سستانوویچ اغلب رؤسای جمهور آمریکا به دنبال پاسخگویی به مطالبات ملی و داخلی بودند. اما برخی از آنها در این راه با تن‌دادن به اولویت‌های حداکثرگراها طعم شکست را چشیدند و تعهدات خارجی آمریکا را افزایش دادند. اوباما از جمله رؤسای جمهوری است که بر تأمین منابع داخلی جهت ساخت ملی قوی تأکید داشته است. تعدیل‌گرایی اوباما واکنشی بود به راهبرد حداکثرگرای بوش پسر در غرب آسیا و لزوم بازگشت نیروهای آمریکا به خانۀ خود.

کتاب حداکثرگرا؛ آمریکا در جهان، از ترومن تا اوباما به دلیل بهره گیری کتاب از الگوی نظری کارآمد و اطلاعات تاریخی دقیق، جهت مطالعۀ دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل و علاقه‌مندان به پژوهش در تاریخ سیاست خارجی آمریکا و همچنین نخبگان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران جهت آشنایی با الگوهای رفتار سیاست خارجی آمریکا و روندهای موجود در دستگاه تصمیم‌سازی این کشور منبع غنی و دقیقی محسوب می‌شود. 

لینک خرید کتاب: https://elmifarhangi.com/book/580996/