راهنمای سرگشتگانِ دکارت هم منتشر شد

رنه دکارت در 31 مارس 1596 در منطقه‌ای به نام لاهایه در نزدیکی شهر تور فرانسه از خانواده‌ای بورژوا متولد شد. او در سال 1616 از دانشگاه پوآتیه مدرکی در رشتۀ حقوق مدنی و شرعی دریافت کرد. در سال 1639 کار بر روی نخستین متن فلسفی مهمش، یعنی «تأملات در فلسفۀ اولی» را آغاز کرد و در سال 1641 اولین ویراست این کتاب مهم را به زبان لاتینی منتشر ساخت. دیگر کتاب مهم او یعنی «اصول فلسفه» نیز در سال 1644 به زبان لاتینی منتشر شد و هر دو کتاب با برگردان به زبان فرانسه در سال 1647 دکارت را به جامعۀ خوانندگان عام فرانسوی شناساند. آخرین اثر او نیز به نام «انفعالات نفس» در ضمنِ مباحثه با شاهزاده الیزابت بوهمی شکل گرفت. دکارت سرانجام در 11 فوریۀ 1650 در زمانی که به دعوت شاهزاده کریستینا برای طرح و تعلیم فلسفه‌ به سوئد رفته بود، در اثر ذات‌الریه جان سپرد.

شرح و بسط زندگی و آثار دکارت که نقطۀ عطف تاریخ فلسفه در قرن هفدهم به حساب می‌آیند، در اثر جاستین اسکیری (2008) محلّ توجه قرار گرفته است. دکارت و برخی دیگر از فیلسوفان آغاز قرن هفدهم تصمیم گرفتند که از سنت مَدرسی-ارسطویی علم و فلسه که قرن‌ها پذیرفتۀ شدۀ جهان غرب بود بگسلند و طرحی نو دراندازند؛ طرحی نو به‌ویژه در دو حوزۀ ردکردن بنای معرفت ارسطویی به صرفِ ورودی‌های حسی و دیگری تمرکز بر تبیین تجربی و استقرایی و بر پایۀ علل مادی پدیدارهای فیزیکی به جای علل غایی؛ طرحی نو که با تخریب خانه‌های پیشینی فلسفه و علم باستان، در پی بنانهادن نظامی ریاضی‌گون و سلسله‌وار بود که بر پایۀ بدیهیات استوار و بی‌شک، به جای آنکه معرفت‌های پیشین را مثل ارسطو بازگو و واکاوی کند، شخص را به سوی معرفت علمی جدید و کشف حقایق تازه راهبر شود. این نظام معرفتیِ دکارتی که می‌کوشید تا حدّ ممکن قطعیت ریاضیات را به سایر علوم و معارف فلسفی هم تعمیم دهد، کارنامه‌ای بلند و زبانی بعضاً پیچیده دارد. از این روی بازخوانی آن آرا با زبانی ساده‌تر برای نوورودان ضروری به نظر می‌رسد. این کاری است که جاستین اسکیری در کتاب خود کرده است؛ او کوشیده است که این کارنامۀ بلند و نسبتاً پیچیده را به زبانی علمی و تا حدّ ممکن ساده برای خوانندۀ ناآشنا با دکارت بیان کند.

جاسین اسکیری مسیر پیش‌گفته را در کتابش برای سرگشتگان به اقتضای مجموعۀ کتاب‌های «راهنمای سرگشتگان» در هشت فصل سامان داده است. این هشت فصل با توضیحات رسا و نقل‌قول‌های مستقیم از دکارت، تصویر نسبتاً جامعی از کلیت اندیشه و کوشش‌های او را برای خواننده فراهم می‌کند. این هشت فصل به ترتیب عبارت‌اند از: روش؛ ذهن و تصور؛ متافیزیک؛ دین؛ معرفت؛ فیزیک؛ ماهیت انسان؛ و نهایتاً احساسات، انفعالات و اخلاق. در هر کدام از فصل‌های پیش‌گفته سَرعنوان مهم‌ترین اندیشه‌های دکارت در آن شاخۀ مدّنظر عرضه می‌شود.

کتاب دکارت از مجموعۀ راهنمای سرگشتگان را مهدی قنبری به فارسی برگردانده و انتشارات علمی و فرهنگی در پیِ دیگر عناوین این مجموعه همچون سقراط، افلاطون، ارسطو، برکلی، کواین، کیرکگور، لاک، لوتر و ... این عنوان را هم به‌تازگی و نخست‌بار در اواخر سال 1400 در 1000 شماره و قیمت 74 هزارتومان راهیِ کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها کرده است.