ماجرای سیزده دوره انتشار «معنای هنر»

مکاتباتِ دریافت حق انتشار کتاب معنی هنر در سال 1971 (1350) انجام شد و آن‌طور که یکی از نامه‌های درون مجموعه نشان می‌دهد در مقابل پرداخت 6 هزار تومان، کپی رایت نوبت نخست به طور کامل به فرانکلین داده شد و برای نوبت‌های بعدی نیز مبلغی برای این حق در نظر گرفته شده بود. این سند و چک میزان پرداختی برای حق انتشار معنی هنر را نشان می‌دهد؛ در کنار نام این کتاب، اثری دیگری به نام بیگانه‌ای در دهکده نیز دیده می‌شود.

کتاب معنی هنر کمتر از چهار سال به چاپ سوم رسید. چاپ دوم 2500 جلد بود و این تعداد در چاپ سوم به 5000 عدد رسید که همین رقم به علاوه تعداد دفعات چاپ در بازۀ چهار ساله میزان استقبال از اثر را نشان می‌داد. هزینۀ آماده‌سازی و همچنین هزینۀ چاپ این کتاب برای نوبت سوم روی هم رفته به رقم 59 هزار تومان می‌رسید. از این رقم، 17 هزار تومان (20 درصد) سهم مترجم و 5 درصد (معادل 4250 تومان) برای حق نشر بوده است.

قرارداد چاپ چهارم این کتاب در سال 1371 برای مجموعا 5000 جلد بسته شد.

انتشار این دوره اما تا سال 1372 به تعویق افتاد زیرا وزارت ارشاد چاپ کتاب را به حذف 6 صفحه منوط کرد.

پس از اعمال اصلاحات و چاپ این دوره، انتشارات امیرکبیر نامه‌ای اعتراض آمیز را منتشر کرد زیرا بر اساس قراردادی میان نجف دریابندری و این ناشر (پیش از انقلاب)، چاپ‌های اول تا سوم این اثر از سوی انتشارات جیبی (وابسته به امیرکبیر) و البته با حق کپی رایت فرانکلین منتشر می‌شده است. در نهایت این موضوع فیصله یافت و حق الترجمۀ این دوره در سال 1374 به مترجم پرداخت شد.

پس از تغییر نام سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی به علمی و فرهنگی در میانۀ دهۀ هفتاد خورشیدی، باز هم انتشار معنی هنر تداوم یافت و حتی در دهۀ هشتاد قرارداد سه نوبت از چاپ آن به صورت یکجا میان مترجم و این سازمان بسته شد.

در ادامه نمونه‌ای از فرم کنترل کیفی پیش از چاپ این اثر دیده می‌شود که برای نوبت چاپ یازدهم و فروردین 1388 است.

در نهایت قرارداد آخرین چاپ این اثر در سال 1393 آن هم در هنگامی که نجف دریابندری در بستر بیماری بود از طرف فرزندان او بسته شد و این کتاب برای سیزدهمین بار در این سال منتشر شد.

نجف دریابندری سال 1399 و پس از یک دوره بیماری درگذشت.