روایت هسه از «سفر به شرق» همچنان محبوب است

هرمان هسه آلمانی (1962-1877) ادیب، نویسنده و نقاش آلمانی - سوییسی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 1946 بود. هرمان هسه در آثارش مبارزه جاودانۀ روح و زندگی را ترسیم کرده و با نگرشی هنرمندانه در پی ایجاد تعادل بین این دو پدیده قلم‌فرسایی کرده ‌است. 

هسه دوران کودکی سختی را گذراند و به دلیل افسردگی شدید و اقدام به خودکشی مدتی در آسایشگاه کودکان عقب افتاده ذهنی بستری بود. پس از مرخص شدن از آسایشگاه در ساعت‌سازی کار کرد و مدتی بعد به نویسندگی روی آورد. او به دلیل حضور در جنگ جهانی اول و دوم روحیاتی ضد جنگ پیدا کرد. از دیگر ویژگی‌های آشکار او داشتن شخصیتی منزوی و گوشه‌گیر بود که در جهت شناخت حقیقت زندگی و معنای آن کمک بسیاری به او کرده بود. 

اغلب کتاب‌های هسه به بیش از 50 زبان مختلف جهان ترجمه شده است. جوایز و افتخارات  او هم عبارت‌اند از: جایزه گوته (1946)، جایزۀ نوبل ادبی (1946)، جایزه ادبی ویلهلم رابه (1950)، جایزه صلح انجمن کتاب‌فروشان آلمان (1955). هسه در سالهای پایانی عمر خود به بحران عمیق روحی و روانی مبتلا شده بود و در سال 1962 دار فانی را وداع گفت. 

هسه به دلیل علاقه و توجه ویژه‌ای که به هند و شرق داشت در سال 1922 کتاب سفر به شرق (Journey to the east) را به نگارش درآورد که از جمله پرخواننده‌ترین آثار وی است. این رُمان کوتاه متعلق به سومین دوره از دوره‌های چهارگانه خلاقیت ادبی اوست.

راوی داستان از دریچۀ روایت فردی نوشته شده است که عضو فرقه‌ای مذهبی است که اعضای آن شخصیت‌های مشهور خیالی و واقعی مانند افلاطون، موتزارت، فیثاغورس، دون‌کیشوت، بودلر و... هستند. شاخه‌ای از گروه در جستجوی حقیقت نهایی به زیارت شرق می‌روند. راوی از سفر در جغرافیایی خیالی و واقعی صحبت می‌کند. سفر به شرقِ این گروه برای فرار از زندگی پوچ بعد از جنگ جهانی است؛ سفری به شرق که جغرافیایی نیست، بلکه ذهنی و آرمانی است و تمام اتفاقاتی که برای آنها می‌افتد در محدودۀ تصورات راوی روی می‌دهد.

از دید صاحب‌نظران و منتقدان این اثر زندگی‌نامۀ داستانی و روایی هرمان هرسه از کشف و شهود خود اوست و دیدش دربارۀ توصیف نیروی ایمانی که در وجودش به نهاده گذاشته شده است؛ نیرویی که به‌رغم تمامی سختی‌ها زندگی را برایش قابل تحمل‌تر کرده است و به جسمش نیرویی بخشیده که آن را بیان ‌کند. از این روی سفر به شرق حالات و روحیات تیره و تار آدمی را هم در عین آن روایت ایمانی، به تصویر می‌کشد. رُمان اگرچه در آغاز سرگرم‌کننده و ساده شروع می‌شود، اما رفته‌رفته گروه دچار اضطراب و مشاجره می‌شوند و کشمکش اصلی تازه شکل می‌گیرد. 

چاپ نخست این کتاب با برگردان سروش حبیبی و به همت انتشارات فرانکلین در سال 1354 روانۀ بازار کتاب ایران شده است. پس از شصت و شش سال گذشت زمان از چاپ نخست و با تداوم استقبال از اثر هرمان هسه و ترجمۀ سروش حبیبی، جلد پنجم این کتاب با قیمت 17000 تومان، در سال 1400 و با شمارگان 1000 نسخه، به دست علاقه‌مندان آثار هسه رسیده است. آنان می‌توانند این کتاب را با لینک خرید از سایت انتشارات علمی و فرهنگی خریداری کنند.