دری به سوی درکِ افزونِ هنر

علایق پژوهشی آن شپرد دایره‌های اشتراک بین فلسفه و ادبیات است. پروفسور بازنشستۀ فلسفۀ باستانِ رویال هالوی، تحقیقاتش مشتمل بر زیبایی‌شناسیِ باستان، مدرن و نوافلاطونی است. وی در سال 2020 عضو افتخاری مؤسسه مطالعات کلاسیک دانشگاه لندن و عضو مسئول مرکز افلاطون در کالج ترینیتی دوبلین شد.

آن شپرد کتاب مبانی فلسفه هنر را با عنوان اصلی aesthetics an introduction to the philosophy of art در سال 1987 و دانشگاه آکسفورد چاپ کرد. این کتاب با ویرایش مجدد در سال 2005 میلادی، مجدداً منتشر شد. نویسنده در چاپ (2005 م) فصول جدیدی دربارۀ هنر و زیبایی را به کتاب افزود و همچنین فصول هنرهای نمایشی و هنر مدرن و بخش‌های جدید درباره ارسطو، هگل و نیچه و دیگر فصل‌های به طور چشمگیری اصلاح و توسعه یافت. ترجمۀ کتاب فوق به‌دست علی رامین از نسخۀ 1978 آن است که ده‌سال پس از انتشار اولین نسخه در ایران ترجمه شده است و چهاردهمین بازنشر آن در سال 1400، نشان می‌دهد که همچنان مورد استقبال مخاطب فارسی‌زبان است. ترجمۀ روان این کتاب در ایران به دست علی رامین، مقدمه‌ای در دسترس برای زیبایی شناسی، به‌ویژه در رابطه با ادبیات، فراهم آورده است و به ویژه برای خوانندگان تازه‌وارد در نظریه‌های ادبی و فلسفه معاصر مفید است.

این کتاب به‌سادگی در مورد وجه اشتراک همه آثار هنری بحث می‌کند و خردمندانه می‌پرسد که آیا هرگز می‌توان یک تفسیر درست از اثری هنری داشت؟ دامنۀ کتاب شامل فصول فرم، زیبایی و زیبایی‌شناختی و رابطۀ هنر و اخلاق است؛ چرا مردم رُمان می‌خوانند، به تئاتر می‌روند یا موسیقی گوش می‌دهند؟ آیا صرفاً به این دلیل که از تجربیات زیبایی‌شناختی لذت می‌بریم، جستجو می‌کنیم یا دلیل عمیق‌تر دیگری وجود دارد که اوقات فراغت خود را صرف تماشا یا تجربۀ آثار هنری کنیم؟ زیبایی‌شناسی، اولین مقدمۀ کوتاه کتاب نه‌تنها به ماهیت تجربۀ زیبایی شناسی، بلکه به تعریف هنر و ارزش اخلاقی و ذاتی آن در زندگی ما می‌پردازد.

نویسندۀ کتاب، آن شپرد کار خود را به دو بخش تقسیم می‌کند: در بخش اول، او نظریه‌های اصلی را که شامل هنر و زیبایی است خلاصه می‌کند و در بخش دوم به بررسی ماهیت ارزیابی و قدردانی زیبایی‌شناختی می‌پردازد که بر هنر ادبی متمرکز است. شپرد در بررسی موضوعات فلسفی مانند قضاوت و نقد هنر، معنا و حقیقت در ادبیات، و رابطۀ هنر و اخلاق نیز در کتاب تأمل می‌کند. وی سؤالاتی نظیر این را مطرح می‌کند که آیا تفسیری صحیح از اثر هنری وجود دارد و آیا هنر تأثیر اخلاقی بر مخاطبان خود دارد یا خیر و در پایان با ذکر مثال‌هایی خاص به بررسی دیدگاه‌های مطرح شده می‌پردازد. در پایان باید گفت که کتاب پیش‌رو، گسترده و جذاب در را به روی درک بیشترِ هنر می‌گشاید.