در کتاب «جمهور» که از مهمترین آثار فلسفی و ادبی جهان و افلاطون به شمار میآید، در آغاز به مفهوم واقعی عدالت و سپس به تعریف جامعه عادل و کامل میپردازد.
کتاب شامل 10 نمایشنامه به صورت گفتگو میان سقراط و افراد دیگر است و در آن به مسایلی از قبیل عدالت، نوع حکومت و حقیقت پرداخته شده است. عدل، ماهیت عدل در اجتماع و اخلاق افراد، وظائف زمامداران، مقام زن در جامعه و رسوم جنگ، حکومت فلاسفه، تمثیل غار، انحطاط جامعه و نسل انسان، مقایسۀ زندگانی فرد عادل و فرد ظالم، ناسازگاری فلسفه و شعر و ... از جمله موضوعات مورد بحث ده کتاب جمهور است.
از مهمترین ویژگیهای این ترجمه استفاده و تطبیق متن ترجمه از سوی مترجم با سه ترجمه انگلیسی و دو ترجمه فرانسوی از کتاب جمهور است که باعث روانی و خوانا بودن و قابل درک بودن متن کتاب شده است.
روحانی فارغالتحصیل دانشگاه آکسفورد، دانشگاه لندن و دانشگاه پاریس بود و به پنج زبان زنده دنیا تسلط داست. از او به جز این اثر، دو کتاب روانشناسی و دین اثر کارل گوستاو یونگ و کلیات زیباشناسی نوشته بندتوکروچه نیز در انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.
در قسمتی از کتاب میخوانیم: «کار قانونگذار این نیست که حداکثر سعادت را برای طبقه مخصوصی از اهالی شهر فراهم کند، بلکه این است که زندگانی شایستهای برای همه شهر تامین نماید و خواه به وسیله پند و اندرز و خواه به وسیله جبر بین اهالی سازش ایجاد کند و موجب شود که آنان از سودی که هریک به سهم خود میتواند به جامعه برساند مشترکا استفاده نمایند. منظور قانونگذار از تربیت افراد این نیست که آنان بتوانند آزادانه و به دلخواه خود از استعدادی که دارند استفاده نمایند، بلکه آن است که همه متفقا برای حصول سعادت شهر بکوشند.»
این کتاب در سال 1335 نخستبار به همت انتشارات فرانکلین با ترجمۀ فؤاد روحانی منتشر شد و پس از 66 سال و با مشاهدۀ تداوم استقبال از آن، انتشارات علمی و فرهنگی برای بار بیست و دوم آن را در پاییز سال 1401، در شمارگان 1000 و قیمت 1850000 ریال بازچاپ کرده است.